اولین چیزی که باید بگم اینه که من هیچوقت به مهاجرت فکر نکردم و ابدا برنامه ای برای ترک دائم کشور، با هیچ انگیزه ای ندارم . اینو گفتم که بفهمین این مطلب رو دارین با نگاه چه آدمی به این مقوله میخونین ! نقطه مقابل، آدم های هم سن و سالِ اطرافم هستند که اغلب به دو گروه تقسیم میشن : یا برنامه مشخصی برای مهاجرت دارن و تمام تلاششون رو میکنن که از این برنامه عقب نمونن، یا می دونن که شرایط لازم رو ندارن و دلشون رو با خیالِ مهاجرت نیمه خوش نگه میدارن ! البته گروه سومی هم هستند که مدعی‌ان فعلا برنامه ای برای رفتن ندارن و خیلی هم بهش فکر نمی کنن، اما اگر شرایطش پیش بیاد استقبال می کنن که من اینها رو هم جزء همون گروه دوم میدونم که صداقت کمتری دارن ! و یه چند مورد محدود که مثل خودم فکر می کنن که از نظر آماری، عددی به حساب نمی‌یایم !
پر واضحه که من، تنها آدمی نیستم که موقعیتِ اینچنینی رو درک کردم و یقین دارم شمای خواننده هم یا تو یکی از گروههای بالا جا دارید یا اینکه با آدم های مختلفی از این گروهها سر و کار داشتین .
خلاصه ماجرا میشه اینکه جمعِ حداکثری جامعه‌ی جوون کشور، با هزار و یک دلیل مختلف(موجه یا غیر موجه، که من و شما تعیین کننده مصادیقِ توجیه نیستیم البته) دوست دارن از ایران برن . یکی برای درس خوندن، یکی برای کار، یکی بخاطر مسائل سیاسی و اجتماعی و غیره .
من هیچ مشکلی با مهاجرت ندارم . همه جای دنیا، آدمها با دلایل مختلف از کشوری به یه کشور دیگه میرن و زندگی می کنند و لذت میبرن و اینها . مشکلِ من، با کیفیت مهاجرت ایرانی‌هاست .
کیفیت مهاجرت، از نظر من با پاسخ به چهار تا سوال به دست میاد :
۱- چرا میخوای بری ؟
معمولا پیدا کردن جوابِ این سوال برای متقاضی مهاجرت خیلی سخت نیست . معمولا مسائل اجتماعی و سیاسی، و به طبعش مالی در صدر اولویتِ دوستان هست . تک تک این دلایل، می تونه عقلانی و منطقی باشه . یعنی آدمیزاد حق داره دنبال زندگی آزاد و راحت بگرده و تو جایی زندگی کنه که راه برای پیشرفتش بازتر باشه . با اینکه همین الان استدلال هایی برای ردِ وجاهتِ پاسخ این سوال دارم، جواب رو میپذیرم !
۲- کجا میخوای بری ؟
این سوالی هست که جوابش برای متقاضی مهاجرت خیلی مهم نیست و به عبارت ساده تر، هرجایی به جز اینجا، البته ترجیحا اروپا و آمریکا .
این، اولین مشکل ماست . چند نفر رو میشناسید که قبل از مهاجرت ( به فرض اینکه کشور مقصد رو با دقت انتخاب کرده باشن) درباره سیستم سیاسی و اجتماعی اون کشور تحقیق کنن ؟ بدونن که مثلا فرق استانِ X یا Y در چیه ؟ سیستم مالیات به چه صورت هست و غیره ؟
چند سال پیش تو یزد با یه توریست فرانسوی صحبت می کردم که میگفت یک ساله داره درباره فرهنگ و آداب اجتماعی ایران مطالعه می کنه و بعد رفته دنبال کارای پیدا کردنِ تور و غیره . یعنی برای یک ماه سفر، مدعی بود که یک سال مطالعه کرده .صرفا برای اینکه بتونه بخاطر “هزینه”ای که می کنه، بیشتری استفاده رو ببره.
۳- چطور میخوای بری؟
خوب اینم خودش یه داستانی هست . یکی پناهنده میشه، یکی بورسیه میشه، یکی سرمایه گذاری می کنه یکی دعوت نامه میگیره . کم هم نیستند کسانیکه هرسال لاتاری شرکت می کنن و منتظرن یکی از سفارت ایالات متحده بهشون زنگ بزنه ! کافیه”لاتاری” رو تو گوگل سرچ کنین که ببینین چه خبره !
۴- چی به دست میاری؟ چه از دست میدی ؟
و این دقیقا چیزی هست که اصلا بهش پرداخته نمیشه . معمولا تو هر کُنشی، آدم یه چیزهایی رو به دست میاره و البته یه چیزهایی رو از است میده . کاری به مصادیقِ ارزش ندارم که کاملا نسبی هست . کلام خلاصه میکنم به اینکه نگاه کنین ببینین دو کفه ترازو برابری می کنه یانه.
همه اینها رو گفتم که بگم هر کاری که میخواین بکنین، اینجا خاصه مهاجرت، به کلمه “شناخت” توجه کنید . همیشه به خودم و دستانم تاکید کردم و می کنم که کاری رو بدون “شناخت” انجام ندید . شناخت یعنی اینکه چیستی و چرایی اون رو کامل در بیارین، سبک سنگین کنین و عواقبِ مثبت و منفیش رو کنار هم بگذارید تا بتونین با یه آنالیز منطقی، تصمیم منطقی بگیرین .
منم تو مملکتی زندگی می کنم که شما میخواین ازش فرار کنین . منم همون مشکلاتی رو دارم که شما دارین . منم از وضع اقتصاد و سیاست و اجتماع و فرهنگ و هزار چیز دیگه شاکی ام . اما اینم می دونم که “اونور آب”، مدینه فاضله نیست و با یه چشم باز میشه فهمید که هیچ جای دنیا، شباهتی به دنیای آرمانی ما نداره. (و البته یه جاهایی کمی بهش نزدیک‌تره!)
پ.ن: این نوشته قرار بود معرفی کتاب ” سفرنامه اونورآب” به قلم پرویز رجبی باشه که نشد . اگر خیالِ مهاجرت دارین، دوستانه توصیه می کنم این کتاب رو بخونین . البته اگر نگم که نویسنده خودشم آخر کتاب نفهمیده که داره جامعه شناسی می کنه یا سفرنامه می نویسه به خواننده خیانت کردم . ولی حداقل حسنی که خوندن این کتاب داره اینه که یه تصویر بسیار نزدیک به جامعه ایرانی های مهاجر رو برای آدم ترسیم می کنه
همین : – )
باسلام
ممنون از پست خوبتون.